نام های دیگر مکان

• دریاچه قم
• کوير نمک
• دریاچه ساوه
• دریاچه شاهى 

موقعیت جغرافیایی دریاچه حوض سلطان

دریاچه نمک حوض سلطان در 40 کیلومتری شمال شهر قم و 85 کیلومتری جنوب تهران و در حاشیه بزرگراه تهران قم قرار دارد.

این دریاچه شور به صورت 5 لایه جدا از هم تا عمق 42 متری زمین نفوذ کرده و 240 کیلومتر مربع مساحت دارد. لایه های نمکین تا 20 متر ضخامت دارند و با خاک های رسی با طیف رنگ قهوه ای تا خاکستری از هم جدا می شوند. البته این دریاچه نمک معروف قم نیست. برخی کارشناسان این پدیده را به عنوان یک تالاب در نظر گرفته اند اما از سوی دیگر در محل حوض سلطان سطح ایستایی آب صفر می باشد و بنابراین می توان آن را یک ابر چشمه نیز در نظر گرفت. در مواقع بارندگی و ذوب برف‌های ارتفاعات اطراف، چون بر میزان آب ورودی افزوده می‌شود، وسعت آن زیاد و در غیر از این ایام، وسعت آن کم می‌شود. بدین ترتیب سطح آب دریاچه پیوسته در نوسان است.

این دریاچه از دو چاله جدا از هم تشکیل شده است. چاله غربی به نام حوض سلطان و چاله شرقی به نام حوض مره است که به‌ وسیله یک آبراهه به هم وصل می‌شوند. در فصول پرآب ابتدا چاله مره پر می‌شود و سپس آب اضافی وارد حوض سلطان می‌شود. رودهای متعددی به این دریاچه وارد می‌شوند که عموما از اراضی شوره‌زار نمکی اطراف عبور می‌کنند. از جمله این رودها می‌توان به رود شور و قره‌چای اشاره کرد.

این دریاچه دارای چهار بخش کفه نمکی (بخش اصلی تالاب)، حاشیه باتلاقی، محدوده اکولوژیک و دشتی است. دریاچه حوض سلطان مانند آیینه‌ای بزرگ در قلب ایران‌زمین است. گذر از عرض دریاچه به حدی جالب و لذت بخش است که بسیاری از افراد 5 ساعت از زمان خود را صرف آن می کنند تا به انتهای آن برسند. آب این تالاب فصلی فوق شور بوده و زمستان فصل پرآبی حوض السلطان است. بنابراین کفه نمکی این تالاب در فصل پرآبی زیر آب است و حاشیه یا کمربند باتلاقی آن پوشش گیاهی دارد که بیشتر در اضلاع شمالی و شمال غربی این تالاب مشاهده می‌شود و پرنده‌های مهاجر نادر به این تالاب می آیند و در حاشیه تالاب زندگی می‌کنند.

با توجه به اهمیت حفاظت و حیات تالاب حوض سلطان از تعرض سودجویان و ناآگاهان محیط زیست و ترمیم خسارات وارد شده به پوشش گیاهى، این منطقه در سال 88 به مدت پنج سال به عنوان منطقه شکار ممنوع معرفی شد.

بر اساس مطالعه انجام شده بالغ بر 240 گونه با ارزش ریز موجودات هوازی مانند جلبک‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها در تالاب وجود دارند که می‌توانند با توجه به مخزن ژنی خود شرایط فوق شور را تحمل کنند. در این منطقه بیش از 40 گونه گیاهی از جمله درمنه بیابانی، اشنان، تاغ زرد و سیاه، سودا و اسفناج وجود دارد. آرتمیا بومي قم، تنها جانداری است که در دریاچه حوض سلطان زندگی می کند. آرتمیا در واقع میگوی آب های شور است و از لحاظ اقتصادی به شدت ارزش دارد. این جانور از شاخه بند پایان و رده سخت پوستان می باشد و برای حفظ بقای نسل خود نسبت به زندگی در آب شور سازش پیدا کرده است. پرندگان، پستانداران، خزندگان، عنکبوت ها و حشرات در طول زمان در دریاچه و اطراف آن مشاهده شده اند. ساده ترین راه استفاده از دریاچه استخراج نمک طعام موجود در آن است که به شیوه سنتی و جهت مصارف صنعتی صورت می گیرد. اما بررسی ها حاکی از آن است که در نمک دریاچه موادی از قبیل سدیم کلرید، سدیم سولفات، منیزیم کلرید و منیزیم سولفات نیز وجود دارند. خاک منطقه از نظر شورى، دوایر متحدالمرکزى در محدوده مرکز دریاچه تشکیل می‏ دهد که میزان شورى از مرکز به طرف بیرون به تدریج کاهش پیدا می کند. با توجه به اهمیت حفاظت و حیات تالاب حوض سلطان از تعرض سودجویان و ناآگاهان محیط زیست و ترمیم خسارات وارد شده به پوشش گیاهى، این منطقه در سال 88 به مدت پنج سال به عنوان منطقه شکار ممنوع معرفی شد.

ارزش های خاص دریاچه حوض سلطان

دریاچه حوض سلطان مانند آیینه‌ای بزرگ در قلب ایران‌زمین است و می توان شاهد انعکاس تصویر آسمان بر زمین بود. در زمان بارنگی و در زیر نور آفتاب این نمکزار به آیینه ای گسترده تبدیل می شود که می توانید انعکاس آسمان و هر چیزی را در آن ببینید . این وضعیت شرایط بسیار مناسبی را برای عکاسی به وجود می آورد و سطح شوره زار بیابان را به منظره ای دیدنی و لذتبخش تبدیل می کند.

این دریاچه نمک می تواند به عنوان یکی از غنی ترین معادن و منابع عظیم تولید منیزیم در نظر گرفته شود. نوع گیاهان منطقه از نظر خواص دارویى، مواد موثر و سایر کاربردها دارای اهمیت هستند.

دریاچه نمک می تواند به عنوان یکی از غنی ترین معادن و منابع عظیم تولید منیزیم در نظر گرفته شود. این منطقه از نظر زیست‌شناسى، بوم شناسى، دیرینه‌شناسى، هوا، اقلیم، اشتغال‌زایى و تفرجگاهى قابل تأمل و تحقیق ژرف بوده و به عنوان یکى از چشم‌اندازهاى توسعه استان قم مطرح است.

این آینه طبیعی نمونه مشابه و کوچکتر یکی از دیدنی های صحرای بولیوی است که سالار د وینی (Salar de Uyuni) نام دارد.

پیشنهاد برای دیدن دریاچه حوض سلطان

عکاسی ازمنظره آیینه گسترده طبیعت و انعکاس زیبای اشیا، دوچرخه سواری و آفرود و پیاده روی از فعالیت هایی است که می توانید در سفر به این دریاچه زیبا تجربه کنید.

با توجه به آب و هوای منطقه بهتر است در فصل های بهار و پاییز به این منطقه سفر کنید، زیرا هم فصل بارندگی است و هم آب و هوای معتدل لذت سفرتان را بیشتر می کند. بهترين زمان با توجه به شرايط جوی و ميزان مناسب حجم آب درياچه  اواخر اسفند و اوايل فروردين است.

در پايان برنامه تعجب‌ مسافران گذری از وضعيت نمكی (شوره زده) شما قابل توجه است پس لباس و كفش اضافه در اين برنامه به همراه داشته باشید تا با خيال راحت دل به آب زده و از قدم زدن در داخل درياچه لذت كافی ببريد. آب موجود در محل، جهت شرب مناسب نیست. آب به ميزان كافی به همراه خود داشته باشيد.