نخستین و قدیمی ترین بیمارستان همدان با بیش از 80 سال قدمت تخریب شد

یک فعال میراث‌فرهنگی استان همدان در حالی از تخریب کامل بیمارستان اکباتان خبر می‌دهد که این بنا، نخستین بیمارستان احداث شده در همدان محسوب می‌شد. باغ نظری در همدان یکی از باغ‌های تاریخی این شهرِ دوره مادها بود که در دوره‌ پهلوی مالک باغ بخشی از ملک خود را برای ساختن فضای درمانی هدیه می‌کند و بیمارستان اکباتان توسط مسیحی‌ها در این فضا احداث می‌شود و به دنبال‌ آن آمریکایی‌ها وانگلیسی‌های مقیم ایران و همدان در آن حاضر می‌شوند.

از سوی دیگر، کلیسای انجیلی در فضای بیمارستان به منظور محل عبادت کارکنان بیمارستان ساخته می‌شود، که این تلاش میراث فرهنگی برای حفظ این بنا جواب داد و کلیسا به طور کامل در محوطه حفظ شده است، اما بخش‌های قدیمی بیمارستان درگیر توسعه‌ بیمارستان در چند سال گذشته شد و هسته‌ اصلی این فضای تاریخی مخفی شد.

در واقع زمانی که فرصت احداث بیمارستان جدید در کنار این بنای تاریخی پیش آمد، هسته مرکزی نیز نمایان شد و پس از آن نامه‌نگاری‎ها به استانداری و بازدیدهای متعدد صورت گرفت،‌ هر چند تا مدتی نیز صحبت‌هایی مبنی بر حفظ این بنای تاریخی شد، اما به نظر می‌رسد حالا نوشدارو بعد از مرگ سهراب است.

حسین زندی، فعال میراث‌فرهنگی استان همدان می‌گوید: "از حدود سه سال قبل با آغاز اجرایی‌شدن طرح احداث بیمارستان جدید در مقابل بخش قدیمی بیمارستان اکباتان در منطقه تاریخی همدان، همه صحبت‌ها بر سر حفاظت از این بنای تاریخی و دادن یک کاربری فرهنگی یا موزه‌ای به بخشِ قدیمی بیمارستان بود، بخشی که فضای کمی را می‌گرفت."

او با اشاره به این‌که طبقه اول بیمارستان قدمتی 80 ساله داشت، اما حدود 50 سال پیش با انجام بازسازی‌هایی در بیمارستان یک طبقه‌ دیگر به این بیمارستان اضافه شد، می‌گوید: "آخرین فرصت برای حفاظت از قدیمی‌ترین بخش بیمارستان همدان از دست رفت، نخست هفته‌ قبل بخش بالایی بیمارستان را تخریب کردند، که با این وجود امیدوار بودیم بتوانند بخش پایینی و قدیمی را حفظ کنند، اما امروز دیگر آن امید نیز از دست رفت."

او با اشاره به مخالفت مدیران میراثی همدان و مسیولان دانشگاه علوم پزشکی و فعالان میراث فرهنگی همدان مبنی بر تخریب این بنا، آخرین صحبت‌های رییس دانشگاه علوم پزشکی همدان مبنی بر حفظ این بنای تاریخی که اعلام کرده بود "ما همه تلاشِ خود را برای حفظ این بنای تاریخی به کار می‌بندیم" را مطرح می‌کند و می‌افزاید: "با توجه به تخریب کامل این بنا در طول چند روز گذشته، از آقای موسوی بهار؛ رئیس دانشگاه علوم پزشکی همدان این پرسش را داریم که آیا همه تلاش‌شان برای حفظ بخش تاریخی این بنای قدیمی همدان به عنوام نخستین درمانگاه همدان در این اندازه بود؟"

وی با بیان این‌که این بیمارستانِ با بیش از 80 سال قدمت، هنوز در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده بود ادامه می‌دهد: "مسئولان میراث فرهنگی استان همدان نیز به مسئولان دانشگاه علوم پزشکی پیشنهاد حفاظت از این بنای تاریخی را با وجود ثبت نشدنِ آن، داده بودند، اما یک روز صبح دیگر اثری از این بنا نبود، مانند همه بناهایی که یک شبه خراب می‌شوند."

علی مالمیر؛ مدیر اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان همدان با وجود صحبت‌های زندی مبنی بر موافقت صددرصد این اداره کل برای حفاظت از بخش تاریخی‌ بیمارستان اکباتان می‌گوید: "بخش تخریب شده‌ی بیمارستان تاریخی نبود، فقط کلیسای قرار گرفته در جنب بیمارستان تاریخی بود که از ابتدا سعی در حفاظت از این بنا داشتیم. قدیمی‌ترین بخش از نخستین بیمارستان همدان که تا امروز سالم باقی مانده بود، از نظر تاریخی دارای ارزش خاصی نبود، با این وجود در مقطعی با مسئولان دانشگاه علوم پزشکی همدان صحبت کردیم که چون درمانگاه قدیمی همدان است ترجیحا آن را در قالبی که بتوان حفاظت کرد، نگهداری کنیم، هر چند آن به لحاظ معماری خاص نبود."

به اعتقاد مالمیر با این وجود این که مالک بنا الزام به حفظ بنا باشد، نبوده است، چون ساختمان واجد ارزش به لحاظ معماری نبود، اما چون نخستین درمانگاه همدان بود و بسیاری از افراد با آن خاطرات زیادی داشتند، توصیه‌ میراث فرهنگی بر حفظ بنا بود.

اکباتان جزو شش بیمارستان‌ برتر قدیمی کشور

این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شوند، که بهرام توتونچی؛ معاون سابق میراث فرهنگی استان همدان در زمان معاونتش در این استان در سال گذشته، درباره‌ ارزش‌های تاریخی این بیمارستان به رسانه‌ای اعلام کرده بود: "بعد از نامه‌نگاری‌هایی که مسئولان علوم پزشکی همدان با میراث فرهنگی درباره‌ بخش قدیمی بیمارستان اکباتان انجام دادند، مستندات لازم تهیه و شرح حال آن تدوین شد و پس از بررسی و بازدیدهای متعدد مشخص شد یک عمارت دو طبقه منفک وجود دارد. در حال حاضر پس از بازسازی و مرمت این فضا در قالب بیمارستان باقی می‌ماند و به یک موزه پزشکی تبدیل می‌شود. بیمارستان اکباتان همدان جزو 6 بیمارستان برتر کشور در گذشته بوده و حرف برای گفتن داشته است. با حفظ این ارزش‌ها یک هویت ارزشمند در کنار هویت‌های دیگر برای مردم شهر ایجاد می‌شود."

این اتفاق در حالی رخ داده است که کمتر از دو ماه گذشته ساختمان شماره دو در بخش تاریخی عمارت بدیع‌الحکما در همدان توسط دانشگاه علوم پزشکی همدان خریداری، مرمت و به موزه علوم پزشکی همدان تبدیل شد.