جاده ابریشم (قسمت چهارم) قزوین مسیر اصلی راه ابریشم

قزوین یکی از بزرگترین توقفگاه‌های مهم راه ابریشم در ایران است. که به عنوان یک شاه‌راه مهم تلقی می‌شود. قزوین علاوه بر موقعیت جغرافیایی خوب و عالی دارای استراتژی مهم تجاری در طول تاریخ نیز بوده است که اوج شکوفایی آن را در دوران پایتختی قزوین در دوران صفویه می‌توان دانست. قزوین نقطه‌ی ورود به سرزمین‌هایست که از نظر تاریخی با ایران در ارتباط بودند. برای آشنایی با قزوین در مسیر راه ابریشم با یلدامدتور بمانید.

قزوین در مسیر راه ابریشم

قزوین به دليل شرایط طبيعی و موقعيت استراتژیک و قرارگيری آن در مسير اصلی راه ابریشم که اتصال جهان شرق را به غرب امکان‌پذیر ساخته و در شاه‌راه تجاری ایران قرار گرفته است که باعث اهمیت قزوین به عنوان یکی از مهترین مسيرهای جاده‌ی ابریشم شده است. در دوران بعد از اسلام نيز این موقعيت نه تنها از بین نرفت بلکه به اهميت آن نیز افزوده شد.

قزوین در مسيری قرار گرفته است که به چين و هند از یک سو و از سوی دیگر به دریای سیاه و مدیترانه متصل می‌شود. در ساخت راه تاریخی، تجاری و فرهنگی که امروز به آن جاده‌ی ابریشم می‌گویند تاثیر بسیاری گذاشته است. قزوین در دوران پایتختی صفوی دوران اوج و شکوفایی خود را داشته است. دفاع از قزوین خیلی راحت‌تر از دفاع از تبریز بود. بنابراین پایتخت از تبریز به قزوین منتقل شد. این آخرین شکوفایی در مسیر راه ابریشم بود و بعد از آن مسیر دریایی جایگزین مسیر خاکی شد. بعد از برکناری سلسله‌ی تیمور لنگ، صفویان اولین ایرانیان واقعی بودند که 500 سال بر ایران حکومت کردند و شکوفایی بسیاری در زمینه‌ی هنر، تجارت و فرهنگ به وجود آوردند.

مسيرهای اصلی همان مسيرهایی بوند كه در طول تاریخ، سفيران و بازرگانان خارجی از آن‌ها استفاده می‌کردند. راه‌های مختلف مدیترانه و شام، راه دریای سياه، بغداد، راه روسیه از طریق دریای مازندران و نیز راه خليج فارس جزو راه‌های اصلی بودند و تمام آن‌ها باید از قزوین گذر می‌كردند. بنابراین در اثر این توجه، راه‌های ورود به قزوین بهبود بيشتری یافت و برخی از آن‌ها که در مسير باتالق بودند سنگ‌فرش شدند. از جمله راه‌سازی‌هایی که در دوران صفوی برای سهولت رفت و آمد به قزوین انجام شد، راه دیلمان به قزوین بود که به دستور شاه عباس اول این راه قدیمی و زیبا را مرمت کردند و پل عظيم و باشكوهی را بر روی رودخانه‌ی شاهرود ساختند. با بررسی متون و اسناد تاریخی تمامی کاروان‌های تجاری که در مسیر ابریشم به قزوین می‌آمدند موظف به پرداخت عوارض در قزوین بودند و که از مهمترین باراندازهای مسیر جاده‌ی ابریشم بوده است. یکی از دلایل زنده ماندن این شاه‌راه ارتباطی اهمیت ارتباط تجاری، فرهنگی و هنری بوده است که این راه را هزاران سال زنده نگه داشته است. اهمیت تجارت در قزوین باعث ایجاد راسته‌بازارها و کاروانسراهای تجاری شده است. مادام دیولافوا از سیاحان در دوره‌ی قاجار که به ایران سفر كرده است در ذكر دلیل پیشرفت و ترقی قزوین چنین آورده است:

قسمت عمده‌ی آبادی و ترقی این شهر مدیون اوضاع جغرافيایی قزوین است، زیرا در محلی واقع شده که كاروان‌های زیاد غربی و شمالی در این‌جا تلاقی می‌كنند. اروپایی‌ها از راه شمال زودتر به تهران می‌رسند زیرا كوتاه‌تر است و در هر فصل از راه گرجستان و ارمنستان بهتر است. سفیران خارجی و كارمندان آن‌ها همیشه از قزوین به تهران می‌آمدند.

کاروانسرا در راه ابریشم

راه ابریشم در مسير طولانى خود به لحاظ راهداری و تسهيلات مسافرتى نهادهایى را به وجود آورده است که مسافران مى‌توانستند به راحتى از آن عبور كنند. مسیر طولانی سفر در راه مکان‌هایی را به وجود آورده که علاوه بر تجار، مسافران راه ابریشم نیز بتوانند استراحت کنند و شتران و احشام آن‌ها نیز به استراحت بپردازند و همچنین از غارتگران راه در امان باشند. با بررسی نقشه‌ی راه ابریشم به سختی مسیر پی می‌بریم که از سوزان‌ترین کویرها می‌گذرد تا به آبادی خوش آب و هوا برسد. بنابراین کاروانسراها علاوه بر معماری زیبا و متناسب با جغرافیای هر سرزمین، محلی برای استراحت مسافران نیز بوده‌اند. در دوران ناصرالدین شاه قاجار 26 باب کاروانسرا در قزوین وجود داشته است. کاروانسرای سعدالسلطنه بزرگترین کاروانسرای سر پوشیده‌ی جهان و بزرگترین کاروانسرای درون شهری ایران و یکی از معدود کاروانسراهایی است که در رشد تجاری و هنری راه ابریشم بسیار مهم واقع شده است. اشاره‌های جغرافی‌دانان، تاریخ‌نویسان و سياحان در دوره‌های تاریخی مانند چراغی در پيش روی پژوهش جاده‌ی ابریشم و بازگو كننده‌ی اهميت راه‌های قزوین از گذشته است. سوال بسیار مهمی که در بخش کاروانسرای سعدالسلطنه قزوین به وجود می‌آید این است که آیا کاروانسرا چیزی شبیه هتل امروزی بوده است یا شبیه بازاری که تجار در آن تجارت می‌کردند؟

کارانسرای سعدالسلطنه هم مکانی برای استراحت کاروان‌ها و هم محلی برای تجارت بوده که دارای دکان‌هایی برای فروش کالاها می‌شده است. از آن جایی که قزوین بر سر راه جاده‌ی ابریشم بوده بسیاری از کاروان‌ها در این مکان توقف می‌کردند، مکان‌هایی برای این افراد در نظر گرفته می‌شده است، چیزی شبیه اتاق هتل‌های امروزی! در عین حال بازاری که تاجران می‌توانستند اجناس خود را در این محل بفروشند. از این کاروانسرا مانند قصری مجلل یاد می‌شود که این نشان‌دهنده‌ی اهمیت قزوین در دوران تاریخ است که شهری تجملاتی و ثروتمند بوده است. دمای هوا در داخل این کاروانسرا خنک‌تر از دمای هوای بیرون است و تهویه‌ی هوا از طریق سوراخ‌هایی که در سقف کاروانسرا تعبیه شده صورت می‌گیرد. هوای گرم بالا می‌رود و هوای خنک را در سطح زمین پخش می‌کند. 

در قزوین دفتری در خصوص جاده‌ی راه ابریشم تاسیس شده است. در حدود 10 سال پیش سازمانی تحت عنوان سازمان شهروندان دنیا تاسیس شد که برای گفتگوهای شهرداران جاده‌ی ابریشم قدیم در جهت بازسازی این را صورت گرفت، اما نه به جهت ظاهری بلکه به عنوان یک هویت فرهنگی و تاریخی و اگر بخواهیم ریشه‌ی این جاده را در نظر بگیریم یک مسیر یا یک فضا که سنت‌ و فرهنگ‌های مختلف را به هم پیوند می‌دهد. در سال 2016 اولین اجلاس شهرداران راه ابریشم در قزوین تشکیل شد.

کلام آخر

قزوین یکی از مهم‌ترین راه‌ها در تجارت و فرهنگ جاده‌ی ابریشم بوده که در طول تاریخ موقعیت خود را حفظ کرده است. قزوین به دلیل آب و هوا و موقیعت جغرافیایی مناسب همواره مورد توجه سیاحان و تاریخ‌نویسان بوده است، که در بسیاری از این متون به عنوان بهشت ایران زمین از آن یاد شده است و آن هم به دلیل باغستان‌های سنتی در زمان خود بوده است. در سال 2016 اولین اجلاس شهرداران راه ابریشم در قزوین تشکیل شد.

جاده ابریشم (قسمت چهارم) - قزوین مسیر اصلی راه ابریشم جاده ابریشم (قسمت چهارم) - قزوین مسیر اصلی راه ابریشم 2020-05-31 14:29:21+3:30 2024-06-08 21:41:21+3:30 قزوین یکی از مهم‌ترین راه‌ها در تجارت و فرهنگ جاده‌ی ابریشم بوده که در طول تاریخ موقعیت خود را حفظ کرده است. قزوین به دلیل آب و هوا و موقیعت جغرافیایی مناسب همواره مورد توجه سیاحان و تاریخ‌نویسان بوده است، که در بسیاری از این متون به عنوان بهشت ایران زمین از آن یاد شده است و آن هم به دلیل باغستان‌های سنتی در زمان خود بوده است. در سال 2016 اولین اجلاس شهرداران راه ابریشم در قزوین تشکیل شد. راه ابریشم, جاده ابریشم, پریسا همایونی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10210 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com