کلیساهای مهم ایران در طول تاریخ معماری بناهای مذهب مسیحیت

در ایران از گذشته‌های دور بناهایی در قالب معماری نیاشگاهی به جا مانده است. از جمله‌ی این بناها معابد، مساجد، آتشکده و کلیساها هستند که هر یک برای حفظ سنت‌ها و آیین‌های دوران خود به وجود آمدند. بناهای مذهبی در ایران هر یک در شکل و معماری خاصی ساخته شده‌اند که کلیساها نیز از جمله‌ی این مکان‌های خاص هستند. برای آشنایی با مهم‌ترین و ابتدایی‌ترین کلیساهای ایران با یلدامدتور همراه باشید.

«خدا آسمان را آفرید و زمین را و بذر اعتقاد در دل‌ها کاشت و زمینیان آموختند به شکرانه تمامی نعمات حرمت‌ها را پاس دارند»

مسیحیت در ایران

با توجه به همزیستی مسیحیان و  ایرانیان زرتشتی و مسلمان، کلیساهای متعددی نیز در ایران بنا شد. بنای سنگی کلیساهای اولیه در نقاطی از ایران وجود دارند. این بناها از سنگ لاشه و ملات ساروج شکل گرفته طرحی از کلیساهای اولیه را در خود دارند که الهام گرفته از بناهای پیش از اسلام است. ایوانی عظیم با پوشش گند بزرگ از نشانه‌های بناهای پیش از اسلام است. در سال 604 میلادی گروهی از ارامنه‌ی ساکن در کناره‌ی رود ارس در زمان سلطنت شاه عباس اول صفوی به اصفهان کوچ داده شدند تا بر کناره رود زاینده رود سکنی گزینند و با ساکن شدن در آن منطقه، منطقه‌ی جلفا را تشکلیل دادند. به دلیل توجه خاص شاه عباس به ارامنه در مدت کوتاهی به اهمیت و گسترش جلفا افزوده شد و بناهای متعددی از جمله کلیسا در آن‌جا ساخته شد. ارامنه که به دلیل کار و تجارت، ثروتمند شده بودند به ساخت کاروانسراها، خانه‌ها و کلیساهای بزرگ پرداختند. از جمله افراد مشهور، خواجه آبدیک بود که کلیسایی به نام بزرگی را ساخت. ساختمان کلیسا به تابلوها و تزیینات زیبایی مزین است.

کلیسای مریم یا کلیسای شرق آشور

کلیسای مریم یا کلیسای شرق آشو که به ننه مریم معروف است، از قدیمی‌ترین کلیساهای ایران است. این کلیسا از مهمترین بناهای آشوری در دوران مسیحیت است و قدمت آن به قرن اول میلادی برمی‌گردد. ساختمان بنا پلانی تو در تو و نامنظم دارد، مصالح اصلی آن نیز خشت خام است.

این منطقه از ایران از دیرباز از مراکز اشاعه‌ی دین مسیحیت در ایران بوده است. بنابراین اکثر کلیساهای قدیمی و ابتدایی  و مهم در این منطقه از ایران به فراوانی دیده می‌شود. صحن کلیسا نسبتا بزرگ است، با ردیفی از درختان سرسبز و دو سه نیمکتی که در سایه‌ی آن‌ها قرار دارند و می‌توان روی آن‌ها نشست و نگاه را به ساختمانی قدیمی دوخت که زمانی عبادتگاه زرتشتیان بوده است و این را می‌توان از طاق‌های قرینه‌ی کلیسا که یادآور معماری آتشکده‌های ساسانی است، فهمید.

کلیسای سورپ سرکیس

کلیسای سورپ سرکیس در خوی از جمله کلیساهای ابتدایی است که از شکل ظاهری به کلیسا شباهت ندارد. پلان کلی و اصلی بنا مستطیل شکل  است که سطح و نمای ساده‌ای دارد. در خارج از بنا ازاره دیوارها با سنگ پاک تراش گندکی رنگ آهکی ساخته شده است و در لابه‌لای سنگ‌ها چند قطعه‌ی خارای سرخ‌رنگ منقوش وجود دارد. این کلیسا دارای دو درِ ورودی است. یکی در دیوار غربی و دیگری در دیوار جنوبی قرار دارد. در داخل بنا 6 ستون سنگی در دو ردیف قرار دارند که فضای داخلی را به 3 راهرو یا ناو تقسیم می‌کنند. قدمت این بنا به سده‌ی 12 میلادی می‌رسد که در دوران ایلخانی ساختمان آن بازسازی شد.

کلیسای موجومبار

کلیسای موجومبار به کلیسای سورب هریپسیمه نیز شهرت دارد، به سده‌ی 11 هجری باز می‌گردد. روستایی که در شیب ملایم تپه قرار دارد. این کلیسا در پایین‌ترین نقطه در وسط روستا قرار دارد که در مرکز ثقل است. سقف کلیسا با شیب ملایمش بسیار منحصر  به فرد و متفاوت از کلیساهای دیگر است. دارای چند نورگیر کوچک در بدنه و قاب ورودی سنگی است و عریض بودن از یک دست بودن سطوح بنا می‌کاهد. ساختمان کلیسا شامل 4 ستون با قوس جناغی و دو راهروی کم عرض جانبی و یک راهروی اصلی در وسط بنا است و در انتهای بنا محراب آن قرار دارد. در کناره‌ی رود ارس در منطقه‌ی جلفا گورستانی یافت شده که احتمال از وجود شهر یا اتراق‌گاهی بزرگ در این ناحیه می‌دهد.

دیر استپانوس مقدس

اولین بنای دیر را به سده‌ی 7 تا 9 میلادی نسبت دادند، که ساختمان کنونی کلیسا و بناهای مجاور آن از نیمه‌‌ی سده‌ی 7 میلادی به بعد در جای بنای قدیمی بازسازی شده است. پیرامون بنا با برج‌های بلند سنگی و بارویی بلند و محکم محسور شده است. این برج و باروها در مواقع ناامنی ساکنان دیر را از هجوم محفوظ می‌داشتند. دیر استپانوس مقدس از زیباترین بناهای ارمنی در ایران به حساب می‌آید. ساختمان کلیسا از نظر سبک معماری و تزیینات به کار رفته نمونه‌ی منحصر به فردی در معماری کلیسا است. ساختمان دیر مکانی را برای زائران و کسانی که به بازدید آن می‌رفتند اختصاص داده بود.

کلام آخر

در این مقاله با توجه به آن چه که گفته شد، به بررسی مهمترین و ابتدایی‌ترین کلیساها در ایران پرداختیم. کلیساها بنای مذهب مسیحیت هستند که در ایران از دیرباز مورد توجه قرار داشتند. کلیسا مکانی برای پرستش پروردگار و نیایش خداوند در دین مسیحیت بوده است. واژه‌ی کلیسا به گردهمایی و اجتماع انسان‌هایی که با یکدیگر جمع شده‌اند و عقاید مذهبی مشترکی دارند، اشاره می‌کند اما در اصطلاح به مکان عبادت مسیحیان اطلاق می‌شود. برای مطالعه‌ی بیشتر مقاله نگری در یلدامدتور با ما همراه باشید.

کلیساهای مهم ایران در طول تاریخ معماری - بناهای مذهب مسیحیت کلیساهای مهم ایران در طول تاریخ معماری - بناهای مذهب مسیحیت 2020-08-11 11:48:10+3:30 2022-05-09 20:11:25+3:30 کلیساها بنای مذهب مسیحیت هستند که در ایران از دیرباز مورد توجه قرار داشتند. کلیسا مکانی برای پرستش پروردگار و نیایش خداوند در دین مسیحیت بوده است. واژه‌ی کلیسا به گردهمایی و اجتماع انسان‌هایی که با یکدیگر جمع شده‌اند و عقاید مذهبی مشترکی دارند، اشاره می‌کند اما در اصطلاح به مکان عبادت مسیحیان اطلاق می‌شود. کلیسا, دیر استپانوس مقدس, کلیسای موجومبار, کلیسای سورپ سرکیس, پریسا همایونی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10210 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com