موقعیت جغرافیایی تپه سیلک

سیلک نام اولین تمدن شهر نشینی ایران مرکزی، قدیمی‌ترین خاستگاه تمدن بشری، آن جا که آریایی‌ها اولین تمدن شهر نشینی را ایجاد کردند، در کاشان است. تپه سیلک یا همان تپه های سیلک کاشان در ضلع جنوبی غربی شهر کاشان و در سمت راست جاده کاشان به فین یعنی خیابان امیرکبیر واقع شده است که شامل دو تپه شمالی و جنوبی یا همان گورستان الف و ب به فاصله 600 متری از هم می باشد. گورستان الف با قدمت 3500 ساله در 200 متری جنوب قرار داشت که امروزه بر روی آن بلوار امیرالمومنین کشیده شده است. گورستان ب نیز با قدمت 3000 ساله در زیر باغ ها و مزارع کشاورزی ضلع غربی تپه قرار گرفته است و تنها زیگورات سیلک که 15/94 متر از ارتفاع آن باقی مانده است و از سه طبقه سکوی مطبق و یک پاگرد در جنوب سکوی اول و یک راه بالا رو ساخته شده است که در بازسازی جدید بنای زیگورات این راه به شکل پلکان نشان داده شده است و کهن ترین زیگورات های ایران می باشد و در دوره چهارم در کنار معبد اصلی شهر سیلک بنا شده است. این منطقه مسکونی در جوار بقایای دریای تتیس (دریای عظیمی که تمام فلات مرکزی ایران و افغانستان را در برگرفته بوده) قرار گرفته و شاید با خشک شدن آرام دریا و پدید آمدن خشکی‌های حاصلخیز، انسان‌هایی را که احتمالا در ارتفاعات زندگی می‌کرده‌اند، به سمت خود کشانده است.

سیر تاریخی و فرهنگی

نزدیک به پنج هزار سال پیش از میلاد مسیح، مردم غارنشین فلات ایران در پی دگرگونی‌ هایی که از لحاظ آب و هوا و تشکیل مزارع و چمنزارها به وجود آمد به دشت‌ها روی آوردند و زندگی تازه ‌ای را آغاز کردند. در تمدن آن ها نسبت به دوران ‌های پیشین پیشرفت بیشتری دیده شد. کهن ‌ترین مردم دشت ‌نشین، مردم محل سیلک (Siyalk) نزدیک کاشان بودند که آثار زندگی ایشان را در آن جا به دست آورده ‌اند. میدانگاه باستانی سیلک در منطقه فین کاشان واقع شده ‌است و پیشینه ای نزدیک به هفت هزار سال دارد. این بنای تاریخی تا سال 1310 شناسایی نشده بود و در میان مردم کاشان به شهر نفرین شده معروف بود تا این که با کاوش‌های باستان‌شناسان کشف شد. در خرابه‌های تپه باستانی سیلک چند اسکلت انسان و ظروف قدیمی پیدا شده که این اشیا در موزه‌های لوور فرانسه، موزه ملی ایران و موزه باغ فین و موزه‌ای در جنب این بنای باستانی قرار داده شده است. تپه سیلک در حقیقت زیگورات یا نیایشگاه مردمان باستانی بوده  که از گل رس و سفال ساخته شده ‌است. زیگورات معماری مذهبی ویژه شهرهای عمده بین النهرین (عراق کنونی) و ایران بوده است که به‌ صورت برج مطبق هرمی شکل بنا می‌شد. ساخت زیگورات ها از 4200 تا 2500 سال پیش متداول بوده است. تا كنون 32 زیگورات در ایران و عراق شناسایی شده كه 11 عدد بر اساس متون تاریخی و 21 عدد بر اساس كشفیات باستان شناسی می باشد. از این تعداد 5 زیگورات در ایران و 27 زیگورات در عراق واقع شده است كه زیگورات سیلك كهن ترین آن ها می باشد. سیلک یکی از مکان‌های تاریخی پس از تمدن جیرفت کرمان در فلات ایران است که مدارک نوشته از دوران پیش از هخامنشی در آن پیدا شده است. این تپه در نگاه اول یک تپه خاکی است و جاذبه‌ای برای دیدن آن هم در گرمای شهر کاشان ندارد ولی با کمی توجه به قدمت و شناخت تاریخ، آنوقت این تپه دالانی برای ورود به دنیایی دیگر محسوب خواهد شد.

ارزش های خاص تپه سیلک

سیلک کاشان را قدیمی‌ترین خاستگاه تمدن بشری عنوان می‌کنند، یعنی اولین جایی که شهر نشینی شکل گرفت، آن جا که آریایی‌ها اولین تمدن شهر نشینی را ایجاد کردند. تپه سیلک در حقیقت زیگورات یا نیایشگاه مردمان باستانی بوده که از گل رس و سفال ساخته شده ‌است. زیگورات سیلک کهنترین زیگورات در بین 32 زیگورات شناخته شده است.