برج طغرل؛ برج 1000 ساله ری، کج شد!

بر اساس تازه‌ترین تصاویر منتشر شده از برج طغرل؛ مهم‌ترین برج سلجوقی، کج شده است. معاون میراث فرهنگی تهران می‌گوید، اگر تغییرات این اثر تاریخی تایید شود، عملیاتی اضطراری روی ‏آن انجام خواهد شد.

روزنامه شهروند نوشت: برج هزار ساله‌ی ری، انگار که دردی بر شانه‌اش سنگینی کند، کج شده است. برج طغرل، ‏بازمانده‌ی دوران سلجوقیان که روزگاری دور از حمله مغول‌ها در امان ماند، در چند‌ سال گذشته بارها حریمش ‏شکسته یا تهدید شد. یک بار با مجتمع فرهنگی در نزدیکی‌اش، یک بار با کارگاه مترو و انفجار و حفاری و بار ‏دیگر با نشست زمین در دشت جنوبی تهران. این بار هم تصاویر تازه‌ای که به دست «شهروند» رسیده، این ‏بنای آجری را کج نشان می‌دهد، انگار که خمیده شده و فرونشسته است. مسئولان میراث فرهنگی می‌گویند ‏به زودی کارشناسان را راهی این برج خواهند کرد و در صورت اطمینان از خطر، عملیات اضطراری‌شان آغاز ‏خواهد شد.‏

احمد ابوحمزه، ری‌شناسی است که از 25 سال پیش روی برج طغرل مطالعه کرده و اکنون در حال نوشتن ‏کتابی درباره‌ی این بناست. او درباره‌ی احتمالات مختلفی که می‌تواند استقامت برج را تحت‌ تاثیر قرار ‌دهد و آن را ‏مثل عکسی که تازه منتشر شده، کج کند، می‌گوید: «از هر طرف فشارهایی به برج وارد می‌شود. یکی از این ‏عوامل متروی در حال ساخت، حفاری‌های اطراف آن و انفجارها بیخ گوش برج طغرل است و دیگری ساخت‌و‏ساز فرهنگسرای رازی در کنار برج. از طرف دیگر خالی شدن آب‌های زیرزمینی این منطقه هم می‌تواند ‏نشست زمین را به دنبال داشته باشد.»

به گفته‌ی او در 100 متری و 200 متری برج در برخی نقاط، ‏گودال‌هایی ایجاد شده و خاک نشست کرده است. «این نشست‌ها و خالی شدن منابع آب زیرزمینی به این ‏برج ضربه می‌زند.»‏

تهدید برج هزار ساله‌ی ری با ساخت‌وساز مترو در حالی است که یک‌ سال پیش چشمه‌علی (چشمه سورن) ری ‏هم به دلیل حفاری‌های مترو از جوش‌وخروش افتاد. با این که چند هفته‌ی پیش خبر آمد که آب به چشمه ‏بازگشته اما هنوز جوشش آن شبیه گذشته نیست. ابوحمزه که دکترای تاریخ دارد، می‌گوید ضروری است ‏میراث فرهنگی این موضوع را پیگیری کند تا آب مانند گذشته در چشمه‌علی به جریان بیفتد.

به گفته‌ی او ‏حفاری‌های مترو به برج فشار می‌آورد و تهدیدش می‌کند و اگر این برج فروبریزد «مثل این است که هویت ‏این سرزمین فروبریزد؛ تمام سابقه و تاریخ و فرهنگ آن.»

این ری‌شناس در طول سال‌های گذشته، نظرهای ‏متفاوتی درباره‌ی برج طغرل داده است. نخستین‌ بار او بود که درباره‌ی کاربری این برج به‌ عنوان ساعت آفتابی ‏صحبت کرد. با شعف از برج طغرل می‌گوید؛ از 24 پرک (ضلع) آن، از ضلع ششم آن که رو به قبله است، از ‏این که 20 متر و نیم از زمین ارتفاع دارد و هفت‌متر در درون زمین. «بعد از گنبد قابوس، که بزرگ‌ترین گنبد ‏آجری دنیاست، برج طغرل در پله‌ی بعدی است؛ چه از لحاظ قدمت و چه از لحاظ آجری‌بودن و چه ارتفاع.» ‏او می‌گوید میراث فرهنگی امکانات اندازه‌گیری و بررسی وضع برج طغرل را در اختیار دارد و این کاری ‏است که چند وقت یک‌بار انجام می‌دهد: «آن‌ها می‌توانند زوایا را اندازه‌گیری کنند و به‌طور تخصصی ببینند ‏که آیا در حال کج شدن است یا نه. می‌توانند اندازه‌گیری‌های گذشته را مقایسه کنند و به نتیجه برسند و اگر ‏حتی به اندازه یک سانت تغییری در برج به وجود آمده، بفهمند و به همه اطلاع بدهند.»‏

کارشناسان را به برج می‌فرستیم

مرتضی ادیب‌زاده، معاون میراث فرهنگی استان تهران، می‌گوید این اتفاق تازه‌ای نیست: «دو‌ سال پیش هم ‏موضوع کج شدن برج طغرل مطرح شده بود. آن زمان بررسی فنی نشان داد که چنین چیزی اتفاق نیفتاده ‏است.» و حالا هم که عکس‌های تازه، برج را کج نشان می‌دهد، می‌شود صحت ماجرا را سنجید. او به ‏‏«شهروند» خبر می‌دهد: «حالا که دوباره این موضوع مطرح شده، بار دیگر وضع برج را بررسی خواهیم ‏کرد.»‏

به گفته‌ی ادیب‌زاده با وجود پروژه‌های مختلف اطراف برج، کارشناسان به‌طور مداوم به این اثر سرکشی ‏می‌کنند. «روز چهارشنبه کارشناسان ما در کنار بازدید روتین‌، بررسی هم از برج طغرل خواهند داشت و ‏اگر این موضوع تایید شود، عملیاتی اضطراری روی آن انجام خواهیم داد.»

معاون میراث فرهنگی استان تهران ‏درباره‌ی پروژه‌های اطراف برج هم می‌گوید: «در حال حاضر در اطراف برج حفاری مترو در دست انجام ‏نیست. زمانی قرار بود ایستگاهی در اطراف آن باشد که مخالفت کردیم و در جلسات مختلفی که با شهرداری ‏ومسئولان مترو داشتیم، ایستگاه جابه‌جا شد و رفت به سمت محله غیوری، یعنی 500 متر جابه‌جا شد. آن ‏زمان میزان لرزش‌هایی که امکان داشت به برج آسیب بزند، محاسبه شد و در نهایت تصمیم بر این شد که ‏ایستگاه جا‌به‌جا شود. اما علاوه بر این در نزدیکی برج یک حفاری برای جاگذاری مخازن در مجتمع تجاری ‏فرهنگی انجام می‌شد که 60 متر با برج طغرل فاصله داشت اما اجازه ندادیم ماشین‌آلات سنگین کار کنند.»‏

از نگاه این مسئول میراثی، از میان عواملی که ممکن است در وضع برج تاثیرگذار باشد، مساله‌ی رطوبت ‏خاک یکی از مهم‌ترین آن‌هاست: «کارشناسان فنی باید بیایند و روی هیدرولوژی آنجا کار کنند، رطوبت خاک ‏را بسنجند تا اگر در نقطه‌ای از خاک نشتی آب یا سفره زیرزمینی وجود دارد، چاره‌ای بیندیشیم. در صورت لزوم ‏متخصصان این مطالعات را روی خاک برج انجام خواهند داد و میزان مقاومت پایه‌ی برج را کنترل خواهند ‏کرد. اما تمام این کارها زمان‌بر و هزینه‌بر است.»

این‌طور که ادیب‌زاده می‌گوید، اگر بر اساس داده‌های مستند و ‏اعداد منتج از یک مطالعه‌ی مهندسی دقیق معلوم شود که تغییراتی در برج ایجاد و دچار خطر شده است، قطعا ‏در اولویت فعالیت‌های اداره میراث قرار خواهد گرفت. «برج طغرل، شاخص‌ترین اثر در محدوده ری است، ‏مطمئن باشید که وضع آن را بررسی خواهیم کرد.»

‏معاون میراث فرهنگی همچنین درباره‌ی نشست دشت تهران و ارتباط آن با وضع برج طغرل هم توضیح ‏می‌دهد: «همان مطالعه‌ی هیدرولوژیکی که زمانی برای احداث مترو انجام دادیم، باید بار دیگر در اطراف برج ‏طغرل انجام بگیرد و خاک‌شناسی شود. چرا که می‌دانیم نشست زمین در دشت جنوبی تهران، با آهنگ ‏سریع‌تری نسبت به نقاط دیگر درحال وقوع است و قطعا روی بناها هم اثر مخرب خود را خواهد گذاشت. باید ‏اطمینان حاصل شود که خطری برج طغرل را تهدید نمی‌کند و کارشناسان این موضوع را بررسی خواهند کرد ‏و اگر نیاز شد از متخصصان دیگری هم در دستگاه‌های دیگر هستند، استفاده خواهیم کرد.»‏

برج طغرل که در دی ماه 1310 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، از نگاه گروهی از متخصصان محل دفن ‏طغرل اول و سوم و از نگاه گروهی دیگر محل دفن بزرگان و اندیشمندان است. حالا با وجود تصاویر تازه و ‏مشاهده اهالی ری، باید منتظر نتیجه بررسی کارشناسان بود.

برج طغرل؛ برج 1000 ساله ری، کج شد! برج طغرل؛ برج 1000 ساله ری، کج شد! 2020-02-05 20:17:16+3:30 2024-06-08 21:41:21+3:30 بر اساس تازه‌ترین تصاویر منتشر شده از برج طغرل؛ مهم‌ترین برج سلجوقی، کج شده است. معاون میراث فرهنگی تهران می‌گوید، اگر تغییرات این اثر تاریخی تایید شود، عملیاتی اضطراری روی ‏آن انجام خواهد شد. برج طغرل, برج طغرل شهر ری, برج طغرل تهران, برج طغرل در شهر ری, کج شدن برج طغرل, میراث فرهنگی, میراث تاریخی, حفظ میراث تاریخی, حفاظت از میراث تاریخی, مرمت میراث تاریخی, تخریب میراث تاریخی, تخریب, تخریب میراث فرهنگی, امین حسنی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10209 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com