شیرهای سنگی آرامستان ثبت‌ ملی شده در ایذه را شکستند

عکسی که به تازگی فرامرز خوشاب؛ فعال حوزه میراث فرهنگی ایذه گرفته نشان از تخریب شیرسنگی‌های قبرستان ثبت ملی شده شهسوار ایذه دارد.

عکس‌های تازه شیرهای سنگی قبرستان تاريخی شهسوار را نشان می‌دهد؛ جایی در فاصله‌ هفت كيلومتری ايذه که در بالادست آن نقش برجسته سه‌هزار و هفتصد ساله ایلامی قرار گرفته است؛ اما ایوب سلطانی؛ مسوول میراث فرهنگی و پایگاه پژوهشی آیاپیر ایذه می‌گوید: "خبر قدیمی است."

از نگاه او انتشار خبرهای کهنه نظیر خبر جعلی انفجار در کوه بیلوا که چند روز پیش جنجالی شده بود، تنها با قصد طناب‌کشی سیاسی است. او به شهروند توضیح می‌دهد که شیرهای سنگی شهسوار را ١٠‌ سال در یک نزاع طایفه‌ای شکستند: "اگر از بزرگان طایفه در در روستای کهباد هم بپرسید، شاید یادشان نباشد که چه زمانی این اتفاق افتاده است. آن زمان حتی ایذه مسوول میراث فرهنگی نداشت."

اما کهنه یا تازه فرقی نمی‌کند، شیرهای سنگی رو به انقراض‌اند. در سال‌های گذشته چند باری از مستندسازی این شیرهای سنگی، صحبت شد اما این اتفاق نیفتاد و اکنون حتی معلوم نیست چند شیرسنگی بر گورها سایه افکنده‌اند. مسوول میراث فرهنگی می‌گوید: "هنوز بررسی نشده که ایذه چه تعداد شیرسنگی دارد اما می‌دانیم که در این شهر، سه محوطه بیشترین شیرسنگی را دارد؛ در این‌باره حتی پژوهش دقیقی هم انجام نشده است."

به‌ گفته‌ او قبرستان‌های کهباد (شهسوار) و ترشک ایذه و بابا زاهد قلعه خواجه در اندیکا سه منطقه‌ای هستند که بیشترین شمار شیرسنگی را دارند. پیش از این گفته شده بود که در قبرستان بارانگرد جایی میان باغملک و ایذه هم چند شیر سنگی به دست حفاران غیرمجاز شکسته و از جا کنده شده و دو شیر بزرگ در روستاهای آب ماهیک و تنبل با آبگیری سد گتوند غرق شده است.

در گویش بختیاری شیر سنگی را بَردِ شیر می‌خوانند. این تندیس‌ها که در آیین‌های زاگرس‌نشینان به جا مانده، بر گور بزرگان ایل نصب می‌شود. شیرهای سنگی را بیش از همه می‌توان در گورستان‌های کهن خوزستان، چهارمحال‌و‌بختیاری و لرستان یافت. شیرهای گورستان‌ها نمادی از شجاعت‌اند که در دوره‌های گوناگون شکل عوض کرده‌اند و نقش شمشیر، تسبیح، اسب و اسلحه بر آن ها حک شده است.  فراوانی این آثار اگر چه در جایی مانند ایذه بالاست، اما در نبود ماموران یگان حفاظت، نابودی آن‌ها از سوی حفاران کار سختی نیست. گورستان شهسوار که این چند روزه تصاویر شیرهای شکسته آن خبرساز شده، یکی از این محوطه‌هاست که در ‌سال ٧٨ در فهرست آثار ملی ثبت شده و گفته می‌شود ٢٠٠ شیر سنگی روی گورهای آن خفته‌اند؛ اما دوست‌داران میراث فرهنگی می‌گویند شمار بسیاری از این شیرها برزمین افتاده یا شکسته‌اند.

قدمت این آرامستان تاریخی بختیاری به روزگار صفویه می‌رسد.