ممنوعیت حضور گردشگران در «جشن سده»

با وجود آن‌که مقامات گردشگری کشور پیشتر اعلام کرده بودند اجرای تور مناسبتیِ «سده» هیچ ممنوعتی ندارد اما گردشگرانی که با این هدف به یزد سفر کرده بودند، از حضور در این جشن ملی محروم شدند.

یک هفته پیش از آغاز جشن سده، خبرنگار ایسنا از برخی مسوولان گردشگری مطلع شد پس از شنیده‌های هفته‌های گذشته مبنی بر وجود اراده‌هایی برای جلوگیری از برگزاری این آیین، درنهایت در جلسه‌ای تصمیم گرفته شده «به دلیل همزمانی سانحه پلاسکو با جشن سده، برای همدردی و مساعی با آتش‌نشان‌ها، هموطنان و همشهریان، از دفاتر خدمات مسافرتی خواسته شود از تبلیغ درباره برگزاری جشن و تورهای شاد و مفرح سده خودداری کنند، ولیکن "ممنوعیتی" بابت این موضوع "مطرح نشده است"، بلکه رعایت موازین اخلاقی و تشریک مساعی با سایر هوطنان و همشهریان داغدار حادثه ساختمان پلاسکو مطرح است.»

با وجود این تصمیم که مقامات گردشگری بارها بر ممنوع نبودن اجرای تورهای سده و حضور گردشگران در این مراسم تاکید کرده بودند، اما چند روز بعد انجمن زرتشتیان تفت و توابع یزد با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: جشن سده امسال به دلیل فراهم نبودن شرایط لازم در محل "پیر رهگذر چم" به صورت متمرکز و استانی برگزار نخواهد شد. صبح روز دهم بهمن‌ماه ـ روز برگزاری این مراسم‌ـ نیز رییس جامعه زرتشتیان یزد به رسانه‌ها اعلام کرد: «متأسفانه امسال به دلیل حواشی ایجاد شده، این جشن بدون حضور دیگر قومیت‌ها و فقط با حضور زرتشتیان در استان یزد انجام می‌شود.»

در ادامه این اطلاع‌رسانی نیز محل همیشگیِ آن که روستای «چَم» تفت بود، به روستای «راحت‌آباد» تفت منتقل شد که تردد به این منطقه نیز محدود و کنترل‌ها نیز تشدید شد.

یکی از راهنمایان محلی یزد می‌گوید: تصاویری که منتشر شده نشان می‌دهد جشن برگزار شده، اما با حضور جمعی محدود.

یکی از تورگردانان تهران که نزدیک به ۱۷ سال است تورهای جشن سده را برگزار می‌کند، از محرومیت گردشگران برای حضور در جشن سده امسال سخن می‌گوید و اظهار می‌کند: این فرصتی بود که متاسفانه به تهدید تبدیل شد.

تورگردان دیگری با ۱۳ سال سابقه‌ی اجرای تورهای سده، نیز می‌گوید: اعمال این محدودیت اصلا کار حرفه‌ای نبود. شاید افرادی به عنوان بازدیدکننده موفق شدند در این مراسم شرکت کنند، اما تورهای زیادی به محل برگزاری جشن رفته بودند که به آن‌ها اجازه‌ی ورود به محل برپایی مراسم سده، داده نشد. تورهایی از تهران، خوزستان، کرمان، گیلان و سایر نقاط ایران آمده بودند که همه بازگردانده شدند. درحالیکه هیچ یک از ما از تصمیم‌های گرفته شده اطلاعی نداشتیم. البته برخی به صورت شفاهی و یا غیرمستقیم مطلع شده بودند که نباید گردشگری را به محل برگزاری مراسم سده ببرند، اما هیچ مرجع رسمی این موضوع را به تورگردان‌ها و راهنماها اطلاع نداده بود.

او همچنین می‌گوید:‌ جشن سده ثبت ملی شده و قدمتی چهار هزار ساله دارد که فقط به جامعه‌ی زرتشتیان اختصاص ندارد. این یک مراسم کاملا ایرانی مانند نوروز است که اتفاقا ثبت ملی هم شده است، اما ظاهر نگرانی‌هایی وجود داشت که اجازه ندادند گردشگران در این مراسم حاضر شوند.

این تورگردان یادآور می‌شود: جامعه زرتشتیان فقط متولی این مراسم است و در آن هیچ دخالتی ندارد، شاید به خاطر همین تولی‌گریِ آن‌هاست که اکنون چنین مشکلاتی پیش آمده است.

وی همچنین می‌گوید:‌ اولین‌بار است که چنین محدودیتی بر مراسم سده اعمال می‌شود، چرا که هر سال به هر شکلی بود این جشن برگزار می‌شد و گردشگران هم در آن حضور داشتند، حتی سال گذشته اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد با مجوز رسمی آن را برگزار کرد، بدون این‌که مشکلی پیش آید، اما مثل این‌که امسال یزد تصمیم‌گیرنده نبوده است.

خبرنگار ایسنا در چند روز گذشته با آن‌که تماس‌های متعددی با مقامات گردشگری کشور و همچنین یزد برقرار کرده تا علت این ممنوعیت را با وجود تصمیمی‌ که مانع از اجرای تورهای سده نمی‌شد، جویا شود؛ اما هیچ یک از این مسؤولان حاضر نشدند مصاحبه رسمی انجام دهند، ضمن آن‌که در سخنانی غیر رسمی متوقف کردن و ممانعت از حضور گردشگران در این مراسم را انکار کرده و آن را معطلی وسایل نقلیه گردشگران در گذرگاه منتهی به محل برگزاری مراسم توصف کردند.

مدیر یزد نیز از زمانی که جلسه تصمیم‌گیری درباره تورهای این مناسبت برگزار شده، حاضر به پاسخ‌گویی در این‌باره نشده است.

در سال ۱۳۸۸ استان کرمان که اصلی‌ترین منطقه برای برگزاری این مراسم بوده، آیین‌های ویژه جشن سده کرمان را در فهرست آثار معنوی ثبت کرد، در حالیکه نزدیک به دو سال از حضور گردشگران در این منطقه نیز خودداری می‌شود.

جشن سده که یادآور صدمین روز زمستان از تقویم کهن است و با برپایی آیین سده‌سوزی جشن گرفته می‌شود، به صورت مجزا به نام شهرستان سرایان روستای دوسرایان نیز ثبت شده است.