هشدار یک کنشگر میراث فرهنگی آغاز یک بازی پرتخلف با امیرچخماق!

یک کنشگر میراث فرهنگی با طرح این پرسش که به استناد کدام شاهد، برای خودرو در تکیه‌ی امیرچخماق جایگاه ویژه قائل می‌شوند؟ گفت: در دسترس قرار دادن میدان و یا محیط پیرامونی امیرچخماق برای خودروها، نه تنها هیچ توجیه قانونی ندارد، بلکه برخلاف مصوبه‌ی شورای عالی معماری و شهرسازی است و باعث‌ و بانی تمامی تخلف‌ها و فعالیت‌های غیرقانونی بعدی خواهد شد.

تصمیم شهرداری یزد برای باز شدن مسیر دسترسی خودروها از راست‌گرد به میدان تاریخی امیرچخماق، در شرایطی گرفته شد که این مجموعه به همراه بافت تاریخی یزد در یونسکو ثبت جهانی شده است و هر نوع اقدامی در آن ممکن است موقعیت این میراث جهانی را در یونسکو به خطر اندازد. از سوی دیگر، فرآیند تخریب بنای تاریخی امیرچخماق، بر اثر بارش‌ها و سیل تابستان 1401 تشدید شده و کارشناسان بارها بر مرمت و حفاظت اضطراری این مجموعه تاکید کرده‌اند، اما تا کنون نه تنها برای حفاظت و مرمت این سازه اقدامی نشده است، که تصمیم اخیر شهرداری یزد، نگرانی‌ها را برای تخریب زودهنگام‌تر مجموعه‌ی امیرچخماق بیش‌تر کرده است. هر چند اکنون دسترسی به میدان امیرچخماق با دستور دادستان یزد به یگان حفاظت اداره‌کل میراث فرهنگی این استان، مسدود شده است، اما هشدارهای فعالان و کنشگران میراث فرهنگی با ابراز این نگرانی که احتمالا این دستور موقتی بوده، هم‌چنان پابرجاست.

سید هادی رضوی، کنشگر میراث فرهنگی در شهر تاریخی یزد درباره‌ی آسیب‌ها و مخاطرات باز شدن مسیر دسترسی خودروها از راست‌گرد به میدان «امیرچخماق» و مخدوش شدن پیاده‌راه، که اعتراض‌های گسترده‌ای را نیز به همراه داشته و اکنون منجر به «توقف موقت» این دستور شده است، اظهار کرد: مساله‌ی سلامت کالبدی مجموعه‌ی امیرچخماق (چقماق) موضوع بسیار مهمی است؛ وقتی سلامت کالبدی آن دچار مخاطره می‌شود، در آینده احتمالا به سمت حذف و یا تخریب آن نیز خواهیم رفت، مثل هزاران اثر تاریخی دیگر که اکنون فقط تصاویری از آن‌ها به جا مانده است و اکنون وجود خارجی ندارند.

او ادامه داد: همچنین، مساله‌ی محدود به مخاطرات سلامت کالبدی این اثر تاریخی به تبع تصمیم برای دسترسی خودروها نیست و اثراتی فراتر دارد. هنگامی که در شهر تاریخی بم زلزله آمد و ارگ تاریخی آن آسیب‌های جدی متحمل شد، هر چند بسیاری ناراحت و متاثر شدند، امّا سرخوردگی و یا شکست اعتماد ملی را به دنبال نداشت. درباره‌ی امیرچقماق نیز همانطور که اطلاع دارید در گذشته یک‌بار بخش‌هایی از آن تخریب شده و دوباره مرمت و بازسازی شده است، اما این بار موضوع متفاوت است و این تصمیمِ ویران‌گر، آگاهانه و از عمد گرفته شده و ما با دست خودمان موجودیت این بنای تاریخی را به خطر می‌اندازیم و هویت‌ محلی و ملی‌مان را مخدوش خواهیم کرد؛ هویتی که این روزها انعکاسی جهانی دارد و به‌واسطه‌ی ثبت جهانی بودن شهر یزد در فهرست آثار سازمان یونسکو، امیرچخماق را بدل به یکی از دریچه‌های شناخت ایران و ایرانی برای گردشگران خارجی کرده است.

رضوی اضافه کرد: حتی اگر با عملی شدن این تصمیم تا 20 سال آینده امیرچخماق تخریب نشود، اما به هر حال مقدمات آن را فراهم کرده‌ایم و با بی‌اعتبار کردن قانون رسمی کشور و بی‌ارزش کردن دغدغه‌ی جمعی مردم نسبت به حفاظت از میراث ملی، امید را از همه‌ی آن‌هایی که در شهرهای دیگر می‌خواستند بافت تاریخی شهرشان روزی مثل یزد، ثبت جهانی شده و آثار و ابنیه‌ی آن حفاظت و مرمت شود و سوای ایجاد فرصت‌های ملی و محلی، امانتداران خوبی برای انتقال آن به آیندگان همچون گذشتگان به ما باشند، گرفته‌ایم.

این مرمتگر بافت‌ها و بناهای تاریخی تاکید کرد: در دسترس قرار دادن میدان و یا محیط پیرامونی امیرچخماق برای خودروها، نه تنها هیچ توجیه قانونی ندارد بلکه برخلاف مصوبه‌ی شورای عالی معماری و شهرسازی است که در دهه‌ی 1370 خورشیدی ورود هر نوع وسیله‌ی نقلیه را به این محدوده منع کرده و تا امروز از اعتبار قانونی برخوردار بوده و لازم‌الاجراست. 

رضوی گفت: از نظر کالبدی مشخصا هر نوع حرکت ویبره‌دار ماشین در محدوده‌ی امیرچخماق آسیب‌زاست و تاکنون متخصصان بسیاری درباره‌ی نتایج خطرآفرین این تصمیم اظهارنظر کرده‌اند.

او سپس اظهار کرد: در زمینه‌ی اجتماعی، شهر تاریخی یزد در حدود یک سال‌ونیم گذشته با سیلی سهمگین مواجه شد که به دنبال آن مسئولان حوزه‌ی شهری  دستور تخلیه بافت تاریخی یزد را صادر کردند، اما مردم، کنشگران و فعالان و مسئولان حوزه‌ی میراث فرهنگی در بافت ایستادگی کرده، دوشادوش هم آب خانه‌ها را تخلیه کردند و زندگی مردم ساکن در منطقه‌ی تاریخی شهر را نجات دادند. در آن دوران تنها در 36 ساعت حدود 700 هکتار بافت تاریخی یزد پایش و 600 آسیب در 36 هزار بنای تاریخی یزد، شناسایی شد که گزارش‌ها، حاکی از آسیب یک درصدی به بافت تاریخی بر اثر سیلاب بود و مسئله‌ی شایان توجه، سهم 80 درصدی شهرداری یزد و اقدامات غیراصولی در آن یک درصد تخریب‌های صورت‌گرفته بود.

رضوی ادامه داد: آنچه در مجموع بر ما مشخص می‌شود این است که باید به مردم دلسوز، متخصصان دغدغه‌مند و کنشگران حوزه‌ی میراث فرهنگی اعتماد کرد؛ زیرا آنها اهالی بافت تاریخی شهر و حافظان راستین آن‌اند و نادیده گرفتن آن‌ها، چشم پوشاندن بر تجربه و حافظه‌ی تاریخی شهر و کنار گذاشتن میراثی است که ما امانت‌دار آنها هستیم. رویکردی که شفاف در تصمیم اخیر به چشم خورده و بدون هیچ توضیحی، باوجود همه‌ی اعتراض‌ها و واکنش‌ها، آن را عملی کردند، درحالی‌که شورای تامین استان یزد و شورای عالی میراث فرهنگی این شهر دسترسی خودروها به محدوده و میدان امیرچخماق را تایید نکرده‌ و آن تصمیم هیچ پشتوانه‌ی قانونی ندارد، آن‌ هم در شهری که به‌ واسطه‌ی ثبت شدن در فهرست جهانی آثار یونسکو، طی مسیر قانونی و پرهیز از هرگونه اقدام سلیقه‌ای، الزام دارد. سوای این، ماهیت این میدان، تکیه بوده و از ابتدا قرار بوده است برای بازگشت به تکیه بودن در ابعاد مختلف کوشش شود. شهرداری به استناد کدام شاهد، برای خودرو در تکیه جایگاه ویژه قائل شده و نقش مردم را که از اصلی‌ترین کاربران و بازیگران حیات تکیه بوده‌اند، کمرنگ کرده و رفته‌رفته آن‌ها را حذف می‌کند؟

او بیان کرد: معتقدم این تصمیم‌ها و رفتارهای غیرقانونی، مردم را ناگزیر و با فشار سوداگران، به سمت وقوع تخلف‌های بیشتر سوق می‌دهد و این، یعنی تخریب خانه‌های تاریخیِ بیشتر و آغاز یک بازی که فقط شروع آن با امیرچخماق و حساسیت‌ها بر سر تخریب سازه‌ای آن است و نهایت آن، تخریب هویت و میراث شهر با از میان رفتن ریز و درشت دانه‌های بافت تاریخی است.

رضوی گفت: باید توجه داشت حفاظت از خانه‌ها و بافت تاریخی چیزی نبوده که یونسکو به مردم ایران یا مردم شهر یزد یاد داده باشد و آشنایی ما با این سازمان در روزگار نو، تنها تاکیدی بر حفظ و پاسداشت این رسم قدیمی و بدل کردن آن به ادبیاتی مشترک در مراجع قانونی داشته است. سازمانی که کمتر از یک سده قدمت دارد، اما سنتی که میان مردم این سرزمین و شهر قرن‌هاست وجود دارد و این رفتارها، آن‌ هم از سوی مراجعی از میان خودمان، تیشه بر ریشه‌ی داشته‌های گذشته‌ی ما و بی‌اعتبار کردن این جایگاه در عرصه‌ی بین‌المللی است. وقتی در یک شهر تاریخی به‌صورت علنی برخلاف قانون اقدامی انجام می‌شود، باعث‌ و بانی تمامی تخلف‌ها و فعالیت‌های غیرقانونی خواهد شد که از سر اجبار، ناآگاهی یا سوداگری از سوی افراد مختلف در بافت تاریخی و در مواجهه با آثار آن، ادامه خواهد یافت.

آغاز یک بازی پرتخلف با امیرچخماق! آغاز یک بازی پرتخلف با امیرچخماق! 2024-02-23 12:12:19+3:30 2024-02-23 12:21:02+3:30 در دسترس قرار دادن میدان و یا محیط پیرامونی امیرچخماق برای خودروها، نه تنها هیچ توجیه قانونی ندارد، بلکه برخلاف مصوبه‌ی شورای عالی معماری و شهرسازی است و باعث‌ و بانی تمامی تخلف‌ها و فعالیت‌های غیرقانونی بعدی خواهد شد. امیرچخماق, میدان امیرچخماق, امین حسنی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10209 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com