نساجی سنتی ویژگی های نساجی سنتی ایران

تعریف نساجی سنتی

نساجی سنتی (دستبافی) از جمله حرفه ها و صنایعی است که از قدمت طولانی و پیشینه‌ای کهن برخوردار است و از زمان تاریخ مدون ایران و حتی روزگارانی پیش تر، می‌توان به سوابق روشن و درخشانی از آن دست یافت.

نساجی سنتی، فرآورده‌هایی است که با کمک دستگاه‌های ساده بافندگی از نوع دو وردی و چهار وردی و... تا ژاکارد دستی، تولید می‌شود. از جمله خصوصیات آن این است که اولا کلیه مراحل سه گانه بافندگی (ایجاد دهنه کار، پودگذاری، دفتین زدن) با حرکات دست و پا انجام می شود. ثانیا امکان استفاده از پودهای رنگی به میزان نامحدود و همچنین تنوع طرح بافت، میسر می‌شود که این امر نشانگر حضور موثر انسان در تولید است.

تاریخچه نساجی سنتی

نساجی از جمله صنایعی ایست که با قدمت طولانی از پیشینه ای کهن بر خوردار است. نساجی سنتی یکی از قدیمیترین هنرها و حرفه های سنتی ایران محسوب می شود و مروری بر پیشینه تولید محصولات دستبافت، صحت این ادعا را به اثبات می رساند. به طوری که هردوت؛ مورخ معروف یونانی، از نساجی ایران در ادوار قبل از میلاد تعریف کرده و فردوسی؛ شاعر بلند مرتبه از جمشید به عنوان مخترع دستگاه بافندگی یاد می‌کند. نساجی ایرانی در دوره هخامنشی به ویژه در خصوص بافت پارچه‌های پشمی نرم و لطیف مشهور بوده است. بنا به گفته اکثریت قریب به اتفاق محققان و پژوهشگران، هنر و صنایع ایران به ویژه نساجی و پارچه‌بافی در دوره ساسانی ترقی شایانی نموده است. لیکن با تمام تفاسیر یاد شده تنوع و گستردگی این دست بافته‌ها در دوره صفویه قابل توجه می باشد که بعد از آن کم کم دچار افول می‌گردد.

در جامعه خود‌کفای روستایی و عشایری، تمامی یا بخش اعظمی از لوازم و مایحتاج توسط خانواده ها تولید می شده است. دستبافته ها به عنوان یکی از اقلام مهم و ثروت خانواده ها و کالایی مبادلاتی در هنگام قحطی، هم چنین بخشی از جهیزیه دختران، که نشاندهنده موقعیت و منزلت هر خانواده بود، حائز اهمیت بوده است. دختران جوان در کنار مادر یا اعضای خانواده این هنر را فرا می‌گرفتند و بخشی از جهیزیه خود را تهیه می‌نمودند و در بافت آن سعی می‌کردند تمامی هنر و سلیقه خود را به کار ببرند. به همین صورت این هنر نسل به نسل حفظ شده و تداوم یافته است. دستگاه های بافت بسیار ساده و متناسب با نوع زندگی کوچ نشینی بوده است سپس دستگاه‌ها مجهزتر گشته و مناسب خانه‌های روستایی گردید. در شهرها به عنوان یک شغل مختص عده ای خاص اغلب توسط مردان، به حالت کارگاهی در آمد.

نساجی در استان‌های مازندران، گیلان، اصفهان، خوزستان، سمنان، قزوین و... فعال است.

مواد اولیه نساجی سنتی

پنبه، ابریشم و پشم از عمده مواد اولیه به کار رفته در بافت این محصولات است.

تجهیزات نساجی سنتی

نساجی سنتی به کمک دستگاه‌های ساده بافندگی از نوع دو وردی و چهار وردی و... تا ژاکارد دستی، تولید می‌شود که اغلب دارای اجزای زیر است:

دفتین، شانه، وردها، پدال (پا تخته)، غلطک پارچه پیچ، غلطک چله پیچ، ماسوره (دستگاه ماسوره پیچ، ساز و قرقره و ماکو)

نقش های نساجی سنتی

 محصولات نساجی سنتی عمدتا دارای طرح ها و نقش‌های ساده و گاه بدون نقش است، از جمله نقوش راه‌راه، شطرنجی، گل‌پتویی، چشم بلبلی، گل فندوقی، جناقی، اریب، ملیله کاری، گل خشتی و... را می توان نام برد.

رنگ های نساجی سنتی

با توجه به نوع دست‌بافته، رنگ محصولات متفاوت است. در دستبافته های پشمی از پشم های خود رنگ (سفید، کرمی، قهوه ای و سیاه) و پشم های رنگ شده (قرمز، نارنجی، سورمه ای و سبز) عمده رنگ های به کار رفته است. در الیاف پنبه ای از رنگ های سفید، آبی تیره، قرمز، نارنجی و سورمه ای استفاده می شود.

انواع دست بافته های نساجی سنتی

فرآورده هایی که به کمک دستگاه های بافندگی تولید می شود، دستبافی محسوب می شود. نظیر:

• موج بافی
• جاجیم بافی
• ساجیم بافی
• یزدی بافی
• حوله بافی
• چادرشب بافی
• ایزار بافی (سفره نان)
• متقال بافی
• کرباس بافی
• کیسه بافی
• وریس بافی (طناب بافی)
• چپری
• زری بافی
• بَرَک بافی
• ترمه بافی
• مخمل بافی
• شال بافی
• نوار بافی (پن بافی، خوی بافی، شک بافی، نیک بافی و...)

با یلدامدتور بمانید. در مطالب آینده به معرفی سایر گروه های صنایع دستی خواهیم پرداخت و تلاش خواهیم کرد شما را بیشتر با این حوزه آشنا کنیم.

نساجی سنتی - ویژگی های نساجی سنتی ایران نساجی سنتی - ویژگی های نساجی سنتی ایران 2019-08-11 19:28:31+3:30 2022-05-09 20:11:25+3:30 نساجی سنتی، فرآورده‌هایی است که با کمک دستگاه‌های ساده بافندگی از نوع دو وردی و چهار وردی و... تا ژاکارد دستی، تولید می‌شود. از جمله خصوصیات آن این است که اولا کلیه مراحل سه گانه بافندگی (ایجاد دهنه کار، پودگذاری، دفتین زدن) با حرکات دست و پا انجام می شود. ثانیا امکان استفاده از پودهای رنگی به میزان نامحدود و همچنین تنوع طرح بافت، میسر می‌شود که این امر نشانگر حضور موثر انسان در تولید است. نوار بافی, شال بافی, مخمل بافی, ترمه بافی, زری بافی, چپری, وریس بافی, کیسه بافی, کرباس بافی, متقال بافی, ایزار بافی, چادرشب بافی, حوله بافی, یزدی بافی, ساجیم بافی, جاجیم بافی, موج بافی, دستبافت, دست بافت, نساجی, بافندگی, دست بافی, دستبافی, نساجی سنتی, معصومه طارمی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10211 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com