گلیم سوزنی یا گلیم شیریکی پیچ دستبافتی که بر روی دار گلیم به روش قالی بافته می شود!

گلیم شیریکی ­پیچ یا سوزنی، برخلاف گلیم­‌های معمولی، یک بافته‌ی گره­‌دار است و آن را از دست‌بافت‌ه­ای میان قالی و گلیم می‌دانند. در خصوص نام­‌گذاری این گلیم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

شیریکی‌پیچ را به معنای روانداز اسب دانسته­‌اند که احتمالا به کاربرد نخستین آن اشاره دارد. از سویی «پیچ­‌بافی» یکی از انواع بافت گلیم است و از سوی دیگر «شیریکی» می­‌تواند دلالت بر نوع گره‌ی آن داشته باشد که به صورت دوتایی یا شریکی بافته می­‌شود و یا از شراکت و همکاری دو بافنده در بافت آن خبر می‌دهد. این بافته‌­ها مانند دیگر انواع گلیم از نخ پشمی بافته می‌شود. دار آن شبیه دار گلیم و بافتش مشابه قالی است.

مواد اولیه گلیم شیریکی پیچ

غالبا جنس تار‌ها از پنبه یا پشم و حتی گاهی ابریشم است و پود آن پشم، کرک و همچنین ابریشم است. ممکن است در بافت گلیم تنها از یک جنس برای تار و پود استفاده شود و هم‌چنین ممکن است جنس هر کدام متفاوت باشد. این موضوع بستگی به نوع گلیمی دارد که بافته می‌شود.

تجهیزات گلیم شیریکی پیچ

دستگاه دار (دار افقی همراه با کجو و هاف)، دفتین، قلاب، تیغ یا چاقوی قالیبافی و قیچی.

روش بافت گلیم شیریکی پیچ

در این بافته برخلاف دیگر گلیم‌ها پود نقشی در شکل‌‌گیری طرح اصلی گلیم ندارد و این کار بر عهده‌ی پرزهاست. این گلیم به ندرت از روی نقشه بافته می­‌شود و تقریبا می­‌توان گفت که تمامی این دست­بافته‌ها منحصربه‌فرد است به گونه‌ای که شاید نتوان دو محصول کاملا مشابه در میان آن‌ها یافت.

در بافت گلیم سوزنی، پود‌های اضافی در پشت گلیم آزاد باقی می‌مانند. هنر گلیم بافی سوزنی بیشتر در بین عشایر رواج دارد. گاهی از گلیم‌های سوزنی با عنوان ورنی هم یاد می‌شود. عنوان دیگری که گلیم‌های سوزنی را با آن می‌شناسند، گلیم سوماک است. برخی از گلیم‌های سوزنی در منطقه‌ی ارسباران توسط زنان عشایر بافته می‌شوند که بدون نقشه و به صورت ذهنی طرح‌های این نوع گلیم را به وجود می‌آورند. می‌توان گفت گلیم‌های سوزنی شبیه فرش هستند با این تفاوت که بدون پرز بوده و از نظر وزنی، سبک‌تر هستند. گلیم سوزنی که توسط عشایر بافته می‌شوند به این شکل هستند که نخ خامه به دور نخ‌های تار، پیچیده می‌شود. در گلیم‌های معمولی، طرح و نقشه توسط پود‌ها شکل می‌گیرد. ولی در گلیم سوزنی، ایجاد طرح توسط پود‌گذاری انجام می‌شود و نخ‌های تار و پود به صورت کامل پوشیده می‌شود. پود‌ها به صورت منقطع به تار‌ها گره نمی‌خورند بلکه به حالت پیچشی دور تار بوده و حالت غیر مقطع دارند. گلیم‌های سوزنی به عنوان زیر‌انداز به کار می‌روند و با این طرح بافت، خورجین یا رختخواب‌پیچ هم بافته می‌شوند. زیرانداز‌هایی که به روش سوزنی بافته می‌شوند معمولا در سایز‌های 1 در 1/3 متر و یا 1 در 1/5 متر و بر روی دار‌های عمودی بافته می‌شوند.

نقش و طرح‌های کلی گلیم‌های سوزنی شامل 3 رکن اصلی است که عبارتند از حاشیه، ترنج و متن. معمولا نقش اصلی گلیم‌های سوزنی، حیوانات هستند و توسط زنان عشایر به صورت ذهنی و بدون نقشه بافته می‌شوند. گلیم‌های سوزنی در شمال غرب ایران، منطقه‌های اطراف ارس و به‌خصوص قره باغ و در دشت مغان رواج دارد و در این مناطق نام گلیم‌های سوزنی، ورنی می‌باشد. انواع دیگر گلیم سوزنی که در مناطق دیگر ایران بافته می‌شود نام خاص خود را دارند. برای مثال در جنوب غرب نوعی گلیم سوزنی با نام رند بافته می‌شود، در جنوب شرق مانند کرمان و عشایر افشار، نام این گلیم‌های سوزنی شیریکی پیچ است.

گلیم سوزنی که در استان کرمان رواج دارد به صورت عمده در شهرستان سیرجان بافته می‌شوند. این نوع گلیم سوزنی با نام شیریکی پیچ شناخته می‌شود. گلیم سوزنی سیرجان با نام شیریکی پیج به ثبت جهانی رسیده است. در منطقه‌ی سیرجان دو نوع گلیم به نام گلیم قالی و گلیم سوزنی بافته می‌شود که عموما برای بافت گلیم قالی از پشم خالص استفاده می‌شود ولی برای بافت گلیم سوزنی از کرک گوسفندان استفاده می‌شود، برای همین طرح‌های گلیم سوزنی سیرجان ظریف هستند.

رنگ گلیم شیریکی پیچ

رنگ زمینه بیشتر نخودی، شیری، سفید، قرمز، آبی و سورمه ­ای است. رنگ نقوش بسیار متنوع و شامل انواع سبزها، زرد و صورتی و آبی است.

نقش گلیم شیریکی پیچ

نقوش هندسی، نیمه گردان، حیواناتی چون طاووس، ماهی، زرافه، پرندگانی چون لک‌لک و طاووس و گنجشک و نقوشی از این دست به کار می‌رود. نقشه­‌های گل و گلدانی، ترنج، سه کله، کوه پنج، بندی لوزی، خشتی یا قالبی اصیل­‌ترین نقشه­‌های بافت گلیم شیریکی­ پیچ است.

کاربرد گلیم شیریکی پیچ

علاوه بر زیرانداز کاربردهایی چون دوخت کیف، رویه‌ی صندلی و دیوارکوب دارد.

گلیم سوزنی یا گلیم شیریکی پیچ - دستبافتی که بر روی دار گلیم به روش قالی بافته می شود! گلیم سوزنی یا گلیم شیریکی پیچ - دستبافتی که بر روی دار گلیم به روش قالی بافته می شود! 2020-11-03 10:38:26+3:30 2024-06-08 21:41:21+3:30 گلیم شیریکی ­پیچ یا سوزنی، برخلاف گلیم­‌های معمولی، یک بافته‌ی گره­‌دار است و آن را از دست‌بافت‌ه­ای میان قالی و گلیم می‌دانند. گلیم شیریکی پیچ, شیریکی پیچ, گلیم سوزنی, گلیم, گلیم سوماک, سوماک, معصومه طارمی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10211 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com