گره چینی هنری از هندسه و تعادل

تزیینات هندسی را در ایران، گره‌چینی یا گره‌سازی می‌نامند. گره‌چینی به قرار دادن قطعات گره (شامل فاق و کام و زبانه) در یک ترکیب هماهنگ و زیبا گویند. به همین جهت این هنر علاوه بر معماری در اغلب هنرهای دستی و سنتی ایران مانند درودگری، منبت‌کاری، خاتم‌کاری، فلزکاری، قلم‌کاری روی فلز، سفالگری و... نیز کاربرد دارد. گره چینی ایرانی یکی از رشته‌ها و حِرف سنتی است، که به نقوش هندسی تکیه دارد و بیننده در اولین برخورد با این هنر، ناخودآگاه تحت تاثیر نظم هندسی آن قرار می‌گیرد. برای آشنایی با این هنر با یلدامدتور همراه باشید.

چوب یکی از عمده‌ترین و اصلی‌ترین مصالح در گره‌چینی است. در هنر گره‌چینی ایرانی، قطعاتی از چوب، شیشه و عاج را بر اساس یک طرح هندسی تعریف شده، به هم وصل می‌نمایند. در برخی موارد، قطعات به طور کامل منسجم هستند و نور و هوا از آن عبور نمی‌کند. ولی این در حالی است که در گره چینی، اکثرا قطعات به نحوی کنار هم قرار می‌گیرند تا نور بتواند از آن عبور کرده و محیط داخل ساختمان را روشن کند.

گره چینی یا پنجره های مشبک

سطح گره چینی را فضای مشبکی از بخش‌های پر و خالی تشکیل داده است، به نوعی که از یک سو می‌توان سوی دیگر آن را دید. مشبک‌ها معمولا در خود شیشه‌های رنگی را جای داده‌اند که این شیشیه‌ها همراه با گره چینی چوبی علاوه بر زیبایی، برای دور کردن حشرات و همچنین تعدیل نور خورشید برای جلوگیری از خراب شدن رنگ فرش هم به کار می‌رفته است.

روش ترسیم گره‌

باید توجه داشت که زاویه در نقوش هندسی و گره‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد. همان‌طور که نقوش هندسی متنوعی را در آثار با ارزش ایران مشاهده می‌کنیم، گره‌ها از ترکیب تعدادی نقش زیربنایی به نام «آلت گره» تشکیل می‌شوند. ترسیم گره به چندین طریق انجام می‌گیرد و تعداد گره‌ها بالغ بر هزاران نوع می‌شود. بنابراین برای ترسیم همه‌ی گره‌ها به رعایت دستورالعمل‌ها و ضوابط متعددی نیاز است. برای پرهیز از این پیچیدگی بهتر است که جهت ترسیم هر گره، روش تبدیل واحد به واحد به کار برده شود. 

نقش های گره چینی

نقوش مورد استفاده در گره چینی متاثر از هنر اسلامی، بیشتر اسلیمی است و بیشترین الگوی نقش مورد استفاده در تزیینات گره چینی، شمسه (طرح خورشید) است. در این‌جا به معرفی نقوش در هنر گره‌چینی می‌پردازیم.

• نقش خورشید یا شمسه: این نقش دارای مفاهیم نمادین فراوانی است.
• نقش گل هشت‌پر یا طرح اسلیمی: گل هشت‌پر دو رنگ می‌تواند نماد از چهار فصل باشد.
• نقش دایره‌وار: یکی از مهم‌ترین اشکالی که با جاودانگی و مفهوم بی‌نهایت پیوند دارد، نماد دایره است. 
• نقش چلیپا یا صلیب: نقش چلیپا بر روی آثار دوره‌های مختلف تاریخی در سرتاسر دنیا دیده می‌شود.

بهترین نمونه‌های گره چینی را در بناهای تاریخی از جمله حسینه‌ی امینی‌ها در قزوین، مسجد نصیرالملک در شیراز و... می‌توان مشاهده کرد.

کلام آخر

گره‌چینی یکی از هنرهای اصیل ایرانی است که با استفاده از نقوش متنوع ایرانی و اسلیمی در چوب، گره ایجاد می‌کنند. به‌طور کلی از چوب در بناهای تاریخی صد سال اخیر به عنوان مصالحی موثر در ستون‌های چوبی، در ساختن پنجره‌های ارسی و پنجره‌های ظریف با کارهای هنری مختلف گره‌سازی استفاده شده است. درهای ارسی از مهم‌ترین تولیدات گره‌چینی است. این هنر نیز در شهرهای مختلف ایران رواج داشته است. برای مطالعه‌ی بیشتر درباره‌ی صنایع دستی با یلدامدتور همراه باشید.

گره چینی - هنری از هندسه و تعادل گره چینی - هنری از هندسه و تعادل 2020-09-20 11:18:09+3:30 2024-06-08 21:41:21+3:30 گره‌چینی یکی از هنرهای اصیل ایرانی است که با استفاده از نقوش متنوع ایرانی و اسلیمی در چوب، گره ایجاد می‌کنند. به‌طور کلی از چوب در بناهای تاریخی صد سال اخیر به عنوان مصالحی موثر در ستون‌های چوبی، در ساختن پنجره‌های ارسی و پنجره‌های ظریف با کارهای هنری مختلف گره‌سازی استفاده شده است. گره چینی, گره سازی, مشبک, پریسا همایونی Author info@yaldamedtour.com /fa/user-profile/10210 YaldaMedTour Barajin Salamat Road +98 Qazvin Qazvin, Qazvin Province, Iran. , info@yaldamedtour.com