شاهماران؛ بانوی مارها و نماد دانایی

comment-add افزودن دیدگاه img 5 دقیقه ymt علاقه‌مندی‌ها ymt افزودن اصلاحیه ymt نویسنده: امین حسنی ymt 4
شاهماران؛ بانوی مارها و نماد دانایی - تصویر از iranian_myths

شاهماران که در زبان کردی با نام شاماران شناخته می‌شود، موجودی اسطوره‌ای در فرهنگ کردی، ایرانی، ارمنی، ترکی و عراقی است. او پیکری دوگانه دارد؛ نیمه‌ی بالایی زنانه و نیمه‌ی پایینی به شکل مار! این ترکیب بدنی، شاهماران را به نمادی از پیوند خرد انسانی و نیروی طبیعت تبدیل کرده است.

مشهورترین روایت شاهماران با نام جاماسب گره خورده است. بر اساس این افسانه، جاماسب روزی برای به دست آوردن عسل وارد غاری می‌شود، اما همراهانش او را رها کرده و در غار محبوس می‌کنند. جاماسب در جستجوی راه نجات، به گذرگاهی می‌رسد که به باغی شگفت‌انگیز و پنهان می‌انجامد؛ جایی که مارها و شاه‌ماران در آرامش کنار هم زندگی می‌کنند. در این سرزمین، شاهماران به جاماسب دانش گیاهان دارویی و درمان بیماری‌ها را می‌آموزد.

در ادامه‌ی داستان، پادشاه شهر به بیماری سختی دچار می‌شود و درمان او را در خوردن گوشت شاهماران می‌دانند. وزیر پادشاه برای یافتن محل اختفای شاهماران، جاماسب را زندانی و شکنجه می‌کند. جاماسب با وجود فشارها، به عهد خود با شاهماران پایبند می‌ماند، اما زمانی که درمی‌یابد همسر و فرزندانش نیز اسیر شده‌اند، ناچار محل زندگی شاهماران را فاش می‌کند.

شاهماران پس از دستگیری، با آگاهی کامل از سرنوشت خود، به پادشاه می‌گوید بدن او را به سه بخش تقسیم کنند: سر، تنه و دم. خوردن سر او آگاهی از علم جهان را به همراه دارد، خوردن تنه شفا می‌بخشد و خوردن دم مرگبار است. وزیر که در پی دانش بود، دچار اشتباه می‌شود و دم را خود می‌خورد و می‌میرد، پادشاه با خوردن تنه شفا می‌یابد و جاماسب با خوردن سر، به دانایی دست می‌یابد و به حکیمی بزرگ تبدیل می‌شود.

شاهماران در باور مردم، نماد برکت، دانایی و گشایش در کارهاست. او فرمانروای مارها دانسته می‌شود و قدرت بینایی شگفت‌انگیزی دارد که قادر است فاصله‌های بسیار دور را ببیند. در برخی مناطق روستایی آذربایجان، مردم هنوز با یاد این افسانه از آسیب رساندن به مارها پرهیز می‌کنند.

شواهد باستان‌شناختی نیز به حضور این اسطوره در فرهنگ منطقه اشاره دارد. در جنوب غربی ایران، آثاری منسوب به شاهماران از عصر آهن کشف شده و در جنوب ترکیه، قلعه‌ای با نام قلعه‌ی مار به عنوان خانه‌ی شاهماران شناخته می‌شود. همچنین حمامی تاریخی در ترکیه با نام شاهماران شناخته می‌شود.

در کرمانشاه، باور به شاهماران همچنان زنده است. مردم کرد این منطقه او را فرمانروای جهان مارها می‌دانند و برای در امان ماندن از گزند مار و عقرب، هر سال آشی نذری می‌پزند. این آش که دانه‌کولانه شاماران نام دارد، میان همسایگان پخش می‌شود و بخشی از آیین‌های مردمی مرتبط با این موجود مقدس به شمار می‌آید.

کلمات کلیدی: باورهای عامیانه، موجودات افسانه ای ایران،

img

دیدگاه‌ها

هنوز دیدگاهی برای این محتوا درج نشده است. با درج دیدگاه خود، اولین نفر باشید!

comment-add افزودن دیدگاه