چه کسانی عامل بحران بی آبی هستند؟

این تجربه تاریخ می‌گوید اگر دولت‌ها بخواهند کاری بکند که بشود، می‌شود. اما چون نمی‌خواهند بشود به همین دلیل هر کاری بکنید و یا هر راهی که بروید یا هر چه بگویید نتیجه‌اش این است که نمی‌شود؟ و متاسفانه ما باید شاهد این بگومگوهای بی‌هوت و بعضا بی‌اعتبار ناامیدکننده برای عدم استفاده از داشته‌های خدادادی‌مان باشیم.

شکی در این نیست که در چند سال گذشته از مقدار بارش باران‌ها کم شده و ورودی به سدها کمتر از مصرف است. اما آیا دنیا به آخر رسیده و دیگر هیچ؟

کشور ما در منطقه‌ای کم‌بارش قرار دارد. ایران با 15 کشور هم مرز است و طول این مرز ها حدود 8755 کیلومتر است. اگر بخواهیم مرزهای خشکی و آبی کشور را تفکیک کنیم به ترتیب می‌شود:

• ایران و پاکستان حدود 978 کیلومتر
• ایران و افغانستان حدود 945 کیلومتر
• ایران و ترکمنستان حدود 1205 کیلومتر
• ایران و جمهوری آذربایجان حدود 759 کیلومتر
• ایران و ارمنستان حدود 48 کیلومتر
• ایران و ترکیه حدود 580 کیلومتر
• ایران و عراق حدود 1609 کیلومتر
• طول سواحل ایران در دریای خزر حدود 675 کیلومتر
• طول سواحل ایران در خلیج فارس و دریای عمان حدود 1956 کیلومتر

ملاحظه می‌فرمایید که کشور ما، ایران تقریبا حدود 6124 کیلومتر مرز خشکی و حدود 2631 کیلومتر مرز متصل به دریا داریم. از 2631 کیلومتر مرز آبی حدود 675 کیلومتر در سواحل دریای خزر در شمال و حدود 1956 کیلومتر در سواحل جنوبی ایران است.

علاوه بر مرزهای دریایی ایران چیزی حدود 1731 کیلومتر مرز مشترک رودخانه‌ای با همسایگان دارد. و این یعنی آب داریم و خوبش هم داریم و این گنج طلا مایه امید به آینده بسیار بسیار درخشان و قدرتمند برای امروز و آیندگان الی‌الابد است.

جمعیت بسیار زیادی از مردم جهان در کنار سواحل مختلف دریاها در کشورهای و با فرهنگ‌های کوناگون زندگی می‌کنند. این جمعیت بزرگ تقریبا چند میلیارد نفری، تجربیات بسیار موفقی در استفاده از آب دریا برای حل مشکلات آبی خود اعم از آب برای استفاده شرب و آب برای سایر موارد داشته‌اند. سال هاست کشورهای ساحل جنوبی خلیج فارس که جمعیتشان به حدود 20 میلیون نفر می‌رسند از آب تصفیه شده دریا برای مصارف خود استفاده می‌کنند و هیچ‌وقت هم نگفته‌اند مشکل بی‌آبی دارند بلکه روز به روز بر سازندگی و حرکت توسعه یافتگی خودشان افزوده‌اند.

آیا حق داریم بگوییم، اگر دولتی که به نیابت از مردم مالک و حاکم بر 2631 کیلومتر ساحل پر آب و متنوع است نتواند مشکل بی‌آبی و بحران‌های ناشی از بی‌آبی را حل کند، این دولت توانمند نیست؟ آیا حق داریم بگوییم مسئولین امور در ساختار و سازمان‌های مرتبط با موضوع آب توانمند و این کاره نیستند؟
پروژه خط لوله انتقال گاز ایران به پاکستان به طول 900 کیلومتر از عسلویه تا ایران‌شهردر سال 1392 شروع و در حدود یک‌سال کشیده شد و در سال 1393 آماده بهره‌برداری گردید. پروژه خط لوله 7/5 میلیارد دلاری انتقال گاز ایران به پاکستان و هند امکان صادرات روزانه 21/5 میلیون مترمکعب گاز ایران به پاکستان را فراهم می‌کرد.دهلی‌نو تحت فشار آمریکا از این خط لوله کنار کشید اما ایران و پاکستان کلنگ احداث این خط لوله را به زمین زدند و قرار شد تا احداث دسامبر 2014 بخش پاکستانی این خط لوله تکمیل شود.علیرغم تکمیل بخش 900 کیلومتری ایران تا کنار مرز پاکستان و گذشته 3 سال از ضرب‌الاجلی که برای اسلام‌آباد تعیین شد پاکستان هنوز هیچ اقدامی انجام نداده است. در این میان حتی ایران پیشنهاد کرد تا در ساخت این خط لوله در خاک پاکستان کمک کند و یک وام 500 میلیون دلاری برای آن اختصاص دهد.

کشوری که می‌تواند در زمان یک‌ سال 1000 کیلومتر چند لوله گاز به قطر تقریبا یک و نیم متر بکشد و برای ادامه‌اش حاضر است وام 500 میلیون دلاری بدهد، آیا نمی‌تواند برای برون‌رفت از مشکل بی‌آبی چندین لوله چند هزار کیلومتری برای نقاط آسیب‌پذیر آبی از جمله استان‌های حاشیه کویر و دریاچه ارومیه و یا سایر نقاط در کشور بکشد؟ اگر دولت ها بخواهند کاری بکند که بشود، می‌شود. اما چون نمی‌خواهند بشود به همین دلیل هرکاری بکنید نمی‌شود و متاسفانه ما باید شاهد این بگومگوهای بی‌هوت و بعضا بی‌اعتبار ناامیدکننده برای عدم استفاده از داشته‌های خدادادی‌مان باشیم. نمی‌دانم به این چه فرآیند و این‌گونه رفتارها باید گفت مطمینا این مدیران می‌دانند راهکار چیست، اما:

• یا نمی‌توانند فکر بکنند؟
• یا جرات فکر کردن ندارند؟
• یا اجازه فکر کردن ندارند؟
• یا میلی به فکر کردن ندارند؟

در هر حالت نتیجه‌اش ضرر و زیان به مردم و کشور است.

جمشید اوشال
تلخیص: مجمع فعالان اقتصادی