میراث ملموس و میراث ناملموس چیست؟
در حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصطلاحاتی وجود دارد که برای بسیاری از ما ناشناخته است. در سری مقالات اصطلاحات گردشگری در یلدامدتور تصمیم داریم هر بار شما را با یکی دو اصطلاح در این حوزه آشنا کنیم. امروز می خواهیم به مفهوم اصطلاح میراث ملموس و میراث ناملموس بپردازیم.
پس اگر شما هم تا امروز این کلمات را نشنیده اید، با یلدامدتور همراه شوید.
میراث فرهنگی (Cultural Heritage)
برای اینکه بفهمیم میراث فرهنگی چیست، ابتدا باید ببینیم اصلا به چه چیزی میراث می گویند؟
در لغت نامه دهخدا میراث به شکل زیر تعریف شده است:
مالی که از مرده به کسی رسد. آن چه که شخصی برای وارث خود می گذارد پس از مرگ. مالی که از مرده رسد. مال و وجهی که از میت برای ورثه بازماند. بازمانده. وامانده.
همان طور که دیدید اگر از بخش مربوط به مرده و میت در تعریف کلمه میراث بگذریم، به هر چیزی که از فردی در این دنیا باقی بماند، میراث می گویند. این میراث می تواند پول باشد، زمین باشد، خانه باشد و یا حتی یک رسم و یا آیین. میراث تنها شامل مواردی می شود که طبیعت در خلق آن تاثیری نداشته است و به صورت مستقیم توسط عامل انسانی تولید شده است. به هر چیزی که از گذشته به ما به ارث رسیده است و ما را با شرایط زندگی، آداب و رسوم، فرهنگ و سبک زندگی گذشته آشنا می کند میراث فرهنگی می گویند.
میراث فرهنگی به دو دسته میراث فرهنگی ملموس و میراث فرهنگی ناملموس تقسیم می شود.
میراث ملموس (Tangible Cultural Heritage)
میراث فرهنگی ملموس، زیر مجموعه ای از میراث فرهنگی است که دارای موجودیت است و وجود خارجی دارد. یعنی در زندگی روزانه ما، فضایی را برای خود اشغال کرده است و می توان آن را دید و لمس کرد. طبق تعریف کنوانسیون میراث جهانی، میراث فرهنگی ملموس شامل آثار (Monuments)، بناها (Buldings) و محوطه ها (Sites) می شود.
میراث فرهنگی ملموس شامل دو گروه منقول (Movable) و غیر منقول (Immovable) می شود. همان طور که از اسم این دو گروه متوجه شدید، میراث فرهنگی منقول، مانند وسایل باستانی، کوزه ها، نقاشی ها، ظرف های قدیمی و... هستند که قابلیت حمل و جابجایی دارند. اما در میراث فرهنگی غیر منقول، مانند ساختمان ها و بناهای قدیمی جابجایی و حمل برای آن ها معنی ندارد.
در این جا ذکر این نکته لازم است که در عبارت میراث فرهنگی ملموس، با گذر زمان، کلمه ملموس حذف شده و شما هر جا که کلمه میراث فرهنگی را شنیدید، می توانید مطمئن باشید که منظور گوینده همان میراث فرهنگی ملموس است.
میراث ناملموس (Intangible Cultural Heritage)
میراث فرهنگی تنها شامل بناها و اشیای تاریخی نمی شود. بلکه آداب و رسوم، اصطلاحات، زبان ها، گویش ها، بازی ها، موسیقی، ادبیات شفاهی، هنرهای اجرایی، مراسم، جشن ها، رقص ها، دانش و مهارت ها و بسیاری موارد دیگر را نیز شامل می شود. این موارد اگر چه قابل لمس و شاید مشاهده نباشند و وجود خارجی هم نداشته باشند، اما بخش بسیار مهمی از میراث فرهنگی را شامل می شوند. میراث فرهنگی ناملموس بخشی زنده از میراث است که به دست بازماندگان به مرور و به صورت پیوسته مورد استفاده و بازآفرینی قرار گرفته و طول زمان بر ارزش آن افزوده شده و حس هویت و تعلق به انسان و جامعه بخشیده است.
ممکن است در جوامع مختلف، اشتراکاتی در میراث فرهنگی ناملموس مشاهده شود، در صورتی که این جوامع می توانند بسیار دور از هم و هر کدام در گوشه ای از دنیا باشند. این میراث مشترک، حس احترام و درک افراد جوامع از طرف مقابل را ارتقا بخشیده و باعث انسجام و همبستگی اجتماعی می شود. میراث ناملموس یکی از اصلی ترین دلایل برای گفتگوی بین جوامع با فرهنگ های مختلف با هم است.
حرف آخر
در انتها با یک مثال این مقاله را به پایان می رسانیم. همان طور که در عکس بالا می بینید، لباس محلی یک میراث ملموس است. چرا که فضا اشغال کرده و شما می توانید آن را ببینید و لمس کنید. قابلیت جابجایی هم دارد. اما مهارت و دانش ساخت آن یک میراث ناملموس است.
سوال: بین لباس محلی قاسم آبادی گیلان با لباس محلی زنان کردستان و لرستان چه شباهت هایی می بینید؟
کمی فکر کنید و شباهت های فرهنگی را که در میراث ناملموس در بخش های مختلف کشور زیبایمان دیده اید را در بخش دیدگاه ها با سایرین به اشتراک بگذارید.
دیدگاهها
موسیقی بلوچی خیلی شبیه موسیقی افغانستان و پاکستانه و میشه تلفیق فرهنگ ها رو دید. دقیقا میراث ناملموس
کاربر مهمان
01:07:45 2019/07/23
مثل همیشه عالی. من خودم تا الان کلمه میراث ناملموس رو نشنیده بودم. تشکر فراوان